فناوری در خدمت سلطه؛ وقتی غزه با صدای نتانیاهو بیدار می‌شود
در یک اتفاق بی‌سابقه و بحث‌برانگیز، سخنرانی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در مجمع عمومی سازمان ملل، نه تنها از طریق رسانه‌های معمول، بلکه به طور مستقیم از طریق تلفن‌های همراه و بلندگوهای عمومی به گوش ساکنان غزه رسید. این رخداد، مرزهای استفاده از فناوری در جنگ‌های روانی را جابجا کرده و نگرانی‌های جدی را درباره سوءاستفاده از ابزارهای دیجیتال برای تحمیل سلطه و نقض حریم خصوصی برانگیخته است.
به گزارش شهریور؛ جمعه‌ای که گذشت، بنیامین نتانیاهو در نیویورک پشت تریبون مجمع عمومی سازمان ملل ایستاد تا مواضع اسرائیل را تشریح کند. اما آنچه بیش از محتوای سخنرانی او خبرساز شد، چگونگی بازتاب این سخنرانی در نوار غزه بود؛ بازتابی که بسیاری آن را “تحمیلی” خواندند. در اقدامی کم‌سابقه، شهروندان غزه ناگهان خود را در معرض صدای نتانیاهو دیدند، چه از طریق بلندگوهای نصب شده در نقاط مختلف شهر و چه به شکلی شگفت‌انگیزتر، از طریق تلفن‌های همراه شخصی‌شان که بی‌اختیار به رسانه‌ای برای پخش پیام نخست‌وزیر اسرائیل تبدیل شده بودند.
این اتفاق، زنگ خطر جدیدی را در زمینه استفاده از فناوری به صدا درآورد. ابزاری که قرار است برای آزادی، ارتباط و پیشرفت باشد، این بار به وسیله‌ای برای اجبار و سلطه بدل شد. رژیم صهیونیستی سابقه‌ای طولانی در “جنگ سایبری” و بهره‌برداری از جنبه‌های تاریک فناوری، به ویژه بدافزارها برای اهداف نظامی دارد. حملات سایبری به تاسیسات هسته‌ای، جاسوسی‌های گسترده و ابزارهای مشابه، تنها گوشه‌ای از این رویکرد است. در جنگ اخیر غزه نیز، اسرائیل بارها از فناوری‌هایی چون پیامک‌های تهدیدآمیز، هک شبکه‌های رادیویی محلی و حتی پهپادهای مجهز به بلندگو برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی استفاده کرده است. اما رخداد اخیر، یک گام فراتر بود، تبدیل تلفن همراه یک شهروند عادی، بدون اجازه او، به بلندگوی تبلیغاتی طرف متخاصم.
این اقدام نشان می‌دهد که مرز میان فناوری روزمره و ابزار جنگی، به طرز خطرناکی در حال محو شدن است. تلفنی که برای تماس با خانواده یا مسیریابی استفاده می‌شود، اکنون می‌تواند به ابزاری برای تحمیل پیام‌های سیاسی دشمن بدل شود. اینجاست که خطوط میان نوآوری و سلطه، در هم می‌شکند.
به نظر می‌رسد نتانیاهو با این حرکت چند هدف را دنبال می‌کند:
۱. شکستن روحیه جمعی مردم غزه؛ با القای این تصور که اسرائیل می‌تواند به کوچک‌ترین جزئیات زندگی آنها نفوذ کند.
۲. تحقیر روانی؛ القای این حس که حتی در خلوت‌ترین مکان‌ها یا در جیب شخصی‌شان نیز، از صدای دشمن رهایی نیست.
۳. نمایش قدرت فناورانه؛ قدرت‌نمایی اسرائیل به مخالفانش از طریق توانایی‌های تکنولوژیکی.
پیامدهای حقوقی و اخلاقی:
پرسش مهم این است که علنی شدن چنین رویه‌ای چه عواقبی خواهد داشت؟ در چارچوب حقوق بین‌الملل بشردوستانه، جنگ روانی علیه غیرنظامیان در بسیاری از موارد نقض اصول انسانی است. تجاوز به حریم خصوصی شهروندان، کنترل ارتباطات شخصی و تحمیل پیام‌های سیاسی بدون رضایت مخاطب، می‌تواند نقض آشکار حقوق بشر تلقی شود. سازمان‌های حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی باید این رخداد را جدی بگیرند. اگر امروز مداخله در تلفن همراه برای پخش سخنرانی یک رهبر سیاسی بی‌پاسخ بماند، فردا چه چیزی مانع از آن خواهد شد که همین ابزار برای انتشار پیام‌های تهدیدآمیز، دستورهای مستقیم یا حتی دستکاری داده‌های حیاتی شهروندان استفاده شود؟ از منظر اخلاقی نیز، این اقدام نشان‌دهنده لغزشی خطرناک است؛ استفاده از فناوری نه برای دفاع، که برای سلطه بر ذهن و روان مردمی بی‌‌پناه. اینجا دیگر بحث جنگ میان ارتش‌ها مطرح نیست، بلکه جنگی است که مستقیماً بر روان و زندگی روزمره غیرنظامیان تحمیل می‌شود.
زنگ خطر برای جامعه اسرائیل:
نتانیاهو با استفاده از فناوری برای تحمیل رجزخوانی‌هایش بر مردم بی‌دفاع غزه، اما ناخواسته زنگ خطر جدی را برای جامعه داخلی اسرائیل نیز به صدا درآورد. وقتی رهبران یک کشور از ابزارهای دیجیتال و فناوری‌های نوین برای کنترل، نظارت یا شکل‌دهی به افکار عمومی بهره بگیرند، مرز میان انتخاب و خودکامگی به سرعت محو می‌شود. این اقدام نشان می‌دهد که او به دنبال تثبیت قدرت خود به هر قیمتی است و فناوری نقش مهمی در تسهیل این روند دارد؛ از طریق ابزارهای دیجیتال می‌توان حاکمیتی ابدی و کنترل‌گرایانه ایجاد کرد.
میدان جنگ آینده:
به هر روی، این رخداد نشان داد که میدان جنگ آینده بیش از هر زمان دیگری در عرصه فناورانه و روانی شکل می‌گیرد. جایی که سلاح‌ها نه فقط هواپیما و تانک، بلکه تلفن‌های همراه و شبکه‌های ارتباطی هستند. اگر جامعه جهانی برای چنین اقداماتی مرزهای روشن و قواعد الزام‌آور تعیین نکند، فردا شاهد جهانی خواهیم بود که در آن هیچ ابزار فناورانه‌ای امن و بی‌طرف باقی نمی‌ماند. فناوری می‌تواند آزادی بیافریند یا سلطه تحمیل کند. آنچه در غزه رخ داد یادآور این حقیقت تلخ است که بدون نظارت اخلاقی و حقوقی، دستاوردهای بشری در عرصه فناوری، آن هم در دستان یک ستمگر، می‌توانند به سرعت به سلاح‌هایی علیه همان بشریت بدل شوند./ پایان پیام
